دل باخته محبوب

یش از 1000 سنت در شبانه‌روز

مهمترین چیزی که باید مسلمان در زندگی روزمره خودش به آن اهتمام بدهد همانا عمل‌کردن به سنت رسول الله -صلى الله علیه وسلم- در تمام حرکت و سکن و گفتار و کردار می‌باشد بطوری که تمام زندگی خودش از صبح تا شب بر طبق روش و سنت رسول الله -صلى الله علیه وسلم- برنامه‌ریزی بکند.

ذوالنون مصری می‌گوید: از نشانه‌های محبت خداوند، پیروی از محبوب خداوند رسول الله -صلى الله علیه وسلم- می‌باشد که در اخلاق و افعال و دستورات و سنت از وی متابعت و پیروی نماید.

خداوند می‌‌فرماید:

?قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ? (آل عمران: 31).

حسن بصری می‌گوید: پیروی سنت رسول الله -صلى الله علیه وسلم- نشانه محبتشان به خداوند است.

فواید عمل نمودن به سنت

1)    رسیدن به مقام محبت الهی و محبوب خداوند عزوجل گردیدن.

2)    کم وکاست فرایض را جبران می‌نماید.

3)    از واقع‌شدن در بدعت حفاظت می‌کند.

4)    از بزرگداشت و تعظیم شعائر الله شمرده می‌شود.

                                        

سنت‌های بیدارشدن از خواب

1- زدودن آثار خواب از صورت، با کشیدن دست به صورت

امام نووی و ابن حجر به مستحب‌بودن آن تصریح نموده‌‌اند بدلیل حدیث: «رسول الله -صلى الله علیه وسلم- از خواب بیدار شدند آنگاه نشستند و با دستان خود آثار خواب را از چهره خودشان زدودند» (صحیح مسلم).

2- خواندن: «الحَمْدُ للهِ الَّذِی أَحْیَانا بَعْدَ مَا أمَاتَنَا وإلَیْهِ النُّشُورُ». (رواه مسلم).

3- مسواک: حضرت رسول الله -صلى الله علیه وسلم- هنگامی که در شب از خواب بیدار می‌شدند دهان خود را با مسواک تمیز می‌نمودند. (متفق علیه).

4- تمیزکردن بینی: رسول الله -صلى الله علیه وسلم- فرمود: هنگامی که یکی از شما از خواب بدیدار شد، باید که 3 بار آب در بینی بکند، زیرا که شیطان در آن شب گذرانده است. (متفق علیه).

5- دستان را 3 بار شستن: رسول الله -صلى الله علیه وسلم- فرمود: هرگاه یکی از شما از خواب بیدار شد پس هرگز دست خود را در ظرف آب فرو نبرد تا اینکه آن را 3 بار بشوید. (متفق علیه).

 

سنتهای ورود و خروج از توالیت (دستشوئی)

1-   وارد شدن با پای چپ و بیرون شدن با پای راست.

2-   دعای داخل شدن: «اللهُمَّ إِنّی أعُوذُ بِکَ مِنَ الخُبُثِ والخبائِثِ». (متفق علیه).

3-   دعای بیرون شدن: «غُفْرانَکَ».

هر انسانی در شبانه‌روز چندین بار به دستشوئی می‌رود. در هنگام رفتن و بیرون شدن اگر ما به این سنت عمل کنیم، دو سنت در هنگام دخول و دو سنت در هنگام خروج انجام داده‌ایم.

الخُبُثِ والخبائِثِ: شیاطین نر و ماده، از آنها پناه خواسته تا اینکه خداوند او را از شرشان محفوظ بدارد، زیرا که دستشوئی (حمام و توالیت) جای سکونت آنهاست.

 

سنتهای وضو

1-   بسم‌الله گفتن.

2-   شستن دو کف دست 3 مرتبه در آغاز وضو.

3-   آب در دهان و بینی کردن قبل از شستن صورت.

4-   با دست چپ بینی را پاک نمودن بدلیل حدیث: «آنگاه حضرت -صلى الله علیه وسلم- 3 بار دو کف دستش را شست، سپس دهان و بینی خود را پاک نمود، سپس چهره‌اش را 3 بار شست ...».

5-   دهان و بینی را خوب تمییز نمودن، و مبالغت نمودن در آن برای کسی که روزه‌دار نباشد. بدلیل حدیث: «در مضمضه (آب در دهان) و استنشاق (آب در بینی) مبالغه کن، بجز در صورتی که روزه‌دار باشی ...». (أخرجه الأربعة).

معنای مبالغت در مضمضه: یعنی آب را به اطراف دهان چرخاندن.

و معنای مبالغه در استنشاق: یعنی آب را در بینی بکند و بالا بکشد.

6-   با یک کف دست مضمضه و استنشاق نمودن، بطوری که میان آنها فاصله‌ای نباشد.

بدلیل حدیث: «پس آب را برداشت و با یک کف دست مضمضه و استنشاق نمود». (متفق علیه).

7-   مسواک زدن: و وقت آن هنگام هر شستن دهان (مضمضه) می‌باشد.

بدلیل حدیث: «اگر بر امتم سخت نمی‌شد هرآئینه به آنها امر می‌کردم که هنگام هر وضو مسواک بزنند». (رواه أحمد والنسائی).

8-   خلال کردن ریش پرپشت (انبوه). رسول الله -صلى الله علیه وسلم- هنگام وضوع گرفتن ریش خودشان را خلال می‌کردن. (أخرجه الترمذی).

9-   مسح سر.

کیفیت مسح سر: از جلو سرش آغاز نماید تا به آخر سرش برسد سپس به جلوی سرش برگردد.

اما مسح واجب همان مسح‌کردن تمام سر می‌باشد به هرکیفیتی که مسح نماید.

در حدیث آمده: «رسول الله -صلى الله علیه وسلم- سر خود را با دستش مسح نمود، دستان خود را به جلو و عقب برد». (متفق علیه).

1-   خلال کردن انگشتان دست و پا. بدلیل حدیث: «وضو را کامل بگیر و میان انگشتان خلال کن». (أخرجه الأربعة).

2-   آغاز از سمت راست، یعنی شروع نمودن از سمت راست برای شستن دست و پا، بدلیل حدیث: «پیامبر -صلى الله علیه وسلم- در کفش پوشیدن و ... پاکیزگی (وضو و غسل) آغاز از راست را می‌پسندیدند». (متفق علیه).

3-   بیش از یک بار شستن، یعنی شستن صورت و دست و پا تا 3 مرتبه.

4-   گفتن شهادتین بعد از فارغ شدن از وضو. چنین بگوید: «أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَاً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ».

نتیجه آن چنین است که: کسی که بگوید درهای هشتگانه بهشت برایش باز می‌گردد از هر دری که می‌خواهد وارد شود. (رواه مسلم).

5-   در منزل وضو گرفتن: رسول الله -صلى الله علیه وسلم- فرمود: «کسی که در منزل خود وضو بگیرد، سپس به سوی مسجد برود تا اینک فریضه‌ای از فرایض الهی انجام دهد، هر گامی که بر می‌‌دارد یک گناه ریخته می‌شود، هر قدمی که می‌گذارد یک منزلتی و درجه‌ای بلند می‌شود). (رواه مسلم).

6-   دست کشیدن بر اعضای وضو قبل و بعد از ریختن آب بر آن.

7-   صرفه‌جویی در آب، «حضرت پیامبر -صلى الله علیه وسلم- با پری دو کف دست وضو می‌گرفت». (متفق علیه).

8-   شستن بیش از مقدار واجب در اعضای چهارگانه (دو دست و دو پا) وضو، زیرا که ابوهریره -رضی الله عنه- وضو گرفت و دست خود را تا بازو شست، و پاهای خود را تا ساق، سپس گفتند: این چنین دیدم که حضرت رسول الله -صلى الله علیه وسلم- وضو گرفتند. (رواه مسلم).

9-   بعد از وضوع دو رکعت نماز خواندن، رسول الله -صلى الله علیه وسلم- فرمود: «کسی که مانند وضوی من وضو بگیرد سپس دو رکعت نماز با حضور ذهن بخواند، گناهان گذشته‌اش بخشیده می‌گردد».

10- کامل کردن وضو: یعنی ادا کردن حق هر عضوی از اعضای وضو در هنگام شستن.

شخص مسلمان در شبانه‌روز چندین بار وضو می‌گیرد، برخی پنج بار، و برخی بیشتر، مثلاً هنگام نماز ضحی و تهجد، و بدین روش با تکرار وضو می‌تواند این سنتها را تطبیق دهد تا اینکه ثواب بزرگی حاصل نماید.

 

فایده و نتیجه انجام دادن این سنتها هنگام وضو

شامل فرمایش پیامبر -صلى الله علیه وسلم- می‌شود که فرمود: «کسی که وضو گرفت، گناهان وی از بدنش بیرون می‌شود تا جایی که از زیر ناخن‌هایش نیز بیرون می‌گردد». (رواه مسلم).

و فرمود: «هر کدام از شما که وضو بگیرد، وضوی خوب و نیکو، سپس با قلب و ذهن حاضر دو رکعت نماز بخواند، بهشت برایش واجب گشته و گناهانش نیز بخشیده می‌گردد». (رواه مسلم).

امام نووی می‌گوید: بخاطر اینکه شخص مجاهدت نموده و وسواس شیطان را از خود دور نموده، و قلب خودش را خالی نموده، تا این مرتبه و منزلت بدست آورده است.

 

مسواک

اوقات بسیاری است که فرد مسلمان در شبانه روز مسواک می‌زند.

رسول خدا -صلى الله علیه وسلم- فرمود: «اگر بر امتم دشوار نمی‌شد، هر آینه آنها را به مسواک‌زدن هنگام هر نماز امر می‌کردم». (بخاری و مسلم).

در شبانه‌روز بیش از (20) بار فرد مسلمان مسواک می‌زند. برای نماز پنجگانه، نمازهای سنت رواتب، نماز ضحى، نماز وتر، هنگام واردشدن به منزل.

زیرا که رسول خدا -صلى الله علیه وسلم- هنگامی که به منزل وارد می‌شدند مسواک می‌زدند چنانکه حضرت عایشه رضی الله عنها بیان نموده و حدیث در صحیح مسلم آمده است.

پس ای مسلمان، هر بار که وارد منزل شدی مسواک بزن، تا اینکه سنت را انجام داده باشی، و همچنین هنگام تلاوت قرآن کریم و هنگامی که بوی دهانت بد باشد، و وقت بیدار شدن از خواب، و هنگام وضو گرفتن.

زیرا که رسول الله -صلى الله علیه وسلم- فرموده است: «مسواک دهان را پاکیزه می‌نماید و پروردگار را خوشنود می‌گرداند». (رواه احمد).

فایده و نتیجه تطبیق این سنت:

آ – پروردگار از بنده‌اش خوشنود می‌گردد.

ب – دهان را پاکیزه می‌نماید.

علم پزشکی ثابت کرده است که همانا چوب مسواک حاوی مواد بسیاری است که برای لثه و دندان مفید است، از آنجمله:

1-   ماده ضد میکروب.

2-   ماده ضد عفونی‌کننده.

ماده پاک‌کننده دهان.

1-   ماده خوشبوکننده دهان.

سنتهای کفش پوشیدن

پیامبر -صلى الله علیه وسلم- می‌فرماید: «هنگامی که یکی از شما کفش (دمپایی) پوشید از سمت راست بپوشد، و هر گاه خواست بیرون کند از سمت چپ بیرون کند، و هر دو را با هم بپوشد یا هر دو با هم بیرون آورد». (رواه مسلم).

این سنت چندین بار در زندگی روزمره مسلمان تکرار می‌گردد، زیرا که برای آمد و رفت به مسجد می‌پوشد، همچنین برای رفتن به دستشویی، برای رفتن بیرون از منزل و دستشویی، برای بیرون رفتن از منزل و محل کار .... و هر بار که با نیت بدست آوردن ثواب و عمل به این سنت این چنین انجام دهد پاداش بزرگی بدست آورده است.

 

سنتهای لباس

از کارهای که غالباً تکرار می‌شود پوشیدن و بیرون آوردن لباس است، که معمولاً یا بخاطر شستن آن است و یا بخاطر خوابیدن و یا بخاطر مسئله دیگر ...

پوشیدن و بیرون آوردن لباس سنتهای دارد:

1-   گفتن «بسم الله» در هنگام پوشیدن و بیرون آوردن

امام نووی می‌گوید: گفتن بسم الله در همه امور مستحب است.

2-   پیامبر -صلى الله علیه وسلم- هنگامی که لباس پیراهن رداء یا عمامه می‌پوشید می‌فرمودند: «اللَّهُمَّ لَکَ الحَمْدُ أَنْتَ کَسَوتَنِیهِ، أسْألک مِنْ خَیرِهِ وخَیْرِ ما صُنع لَهُ، وأعُوذُ بِکَ مِنْ شرِّه وشَرِّ ما صُنِعَ لَهُ». الهى! ستایش براى تو است، تویى که این لباس را به من پوشاندى، من از تو خیر این را مسئلت دارم و همچنین خیر آنچه که برایش آماده شده، و پناه می‌برم از تو از شرش و شر آنچه که برایش ساخته شده است. (رواه أبوداود والترمذی وأحمد، صححه ابن حبان).

3-   آغاز نمودن از سمت راست هنگام پوشیدن بدلیل حدیث پیامبر -صلى الله علیه وسلم-: «هرگاه پوشیدید از سمت راست خودتان آغاز کنید». (رواه الترمذی وأبوداود وابن ماجه، وهو صحیح).

4-   شلوار و پیراهن خود را اول از سمت چپ بیرون بیاورد سپس سمت راست.

 

سنتهای وارد و خارج شدن از منزل

امام نووی می‌فرماید: مستحب است که: «بسم الله» بگوید، و بکثرت خدا را یاد نماید و بر مردم سلام کند.

1-  ذکر و یاد خداوند: هنگام وارد شدن به منزل، بدلیل حدیث پیامبر -صلى الله علیه وسلم-: «هر گاه شخصی به منزلش وارد شد پس خدا را یاد کرد هنگام وارد شدنش و وقت غذا خوردنش شیطان می‌گوید: اینجا نه جای ماندن است و نه غذای شب».

2-  دعای ورود به منزل، بدلیل حدیث پیامبر -صلى الله علیه وسلم-: «اللهم إنِّی أسألکَ خیرَ المولجِ وخیرَ المخرج، بِسْمِ اللهِ وَلَجْنَا، وَبِسْمِ اللهِ خَرَجْنَا، وَعَلَى رَبِّنَا تَوَکَّلْنَا...». الهی، من از تو خوبی و خیر وارد شدن و بیرون رفتن مسئلت دارم. با نام خدا وارد شدیم، و با نام خدا بیرون رفتیم، و بر پروردگارمان توکل نمودیم.

سپس بر اهل خانه‌اش سلام کند. (رواه أبو داود).

بنابراین شخص مسلمان همیشه با توکل نمودن بر خداوند در ورود و خروجش از منزل رابطه‌ی خود را با پروردگارش تقویت می‌نماید.

3-  مسواک‌زدن: زیرا که پیامبر -صلى الله علیه وسلم- هنگامی که به منزل وارد می‌شدند اول مسواک می‌زدند. (رواه مسلم).

4-  سلام کردن: بدلیل فرمایش خداوند:

?فَإِذَا دَخَلْتُمْ بُیُوتاً فَسَلِّمُوا عَلَى أَنْفُسِکُمْ تَحِیَّةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبَارَکَةً طَیِّبَةً?. (النور: 61).

اگر فرض نمائیم که یک شخص مسلمان بعد از هر نماز فرض که در مسجد ادا می‌کند به منزل وارد شود هرآینه تعداد سنتهای که در هنگام وارد شدن به منزلش، تطبیق می‌دهد در شبانه‌روز به 20 سنت می‌رسد.

اما هنگام بیرون شدن از منزل بگوید: «بِسْمِ اللهِ، تَوَّکَّلْتُ عَلَى اللهِ، وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ». «با نام خدا، توکل کردم بر خدا، و هیچ نیرو و قوتی نیست بجز نیرو و قوت الهی». به او گفته می‌شود: کفایت شدی، و محفوظ شدی و هدایت شدی، و شیطان نیز از سر راهت دور شد». (رواه الترمذی وأبوداود).

شخص مسلمان در شبانه‌روز چندین بار از منزل بیرون می‌شود، برای رفتن به نماز جماعت، برای رفتن به محل کار، برای خرید و انجام امور خانه ...، پس هرگاه که از منزل بیرون می‌شود به این سنتها عمل نماید، فواید و ثواب بسیار عظیمی را بدست می‌آورد.

نتیجه انجام دادن این سنت هنگام بیرون شدن از منزل:

1-   از هر امری از امور دنیا و آخرت کفایت می‌شود.

2-   از شر هر بدی (جن و انس) محفوظ می‌گردد.

3-   به هدایت دست می‌یابد. و هدایت ضد گمراهی است، پس خداوند تو را در تمام کارهای دنیوی و أخروی هدایتت می‌کند.

 

سنتهای رفتن به مسجد

زود رفتن به مسجد، پیامبر -صلى الله علیه وسلم- فرمود: «اگر مردم می‌دانستند پاسخ به اذان و نشستن در صف اول چه پاداشی دارد، آنگاه برایشان بدون قرعه‌اندازی حاصل نمی‌شد. هرآینه

1-   حاصل نمی‌شد. هرآینه قرعه‌‌کشی می‌کردند. و اگر می‌دانستند زود رفتن به مسجد چه پاداشی دارد هرآینه برای بدست آوردنش قرعه‌کشی می‌کردند، و اگر می‌دانستند در نماز عشاء و صبح چه پاداشی نهفته است هرآینه با چهار دست و پا می‌آمدند». (متفق علیه).

2-   خواندن دعای رفتن به مسجد: «اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیْ قَلْبِیْ نُوْراً، وَفِیْ لِسَانِیْ نُوْراً، وَفِیْ سَمْعِیْ نُوْراً، وَاجْعَلْ فِیْ بَصَرِیْ نُوْراً، وَاجْعَلْ مِنْ خَلْفِیْ نُوْراً، وَمِنْ أَمَامِیْ نُوْراً، وَاجْعَلْ مِنْ فَوْقِیْ نُوْراً، وَمِنْ تَحْتِیْ نُوْراً، اللَّهُمَّ أَعْطِنِیْ نُوْراً». (رواه مسلم). «الهی، قرار بده در قلبم نوری، و در زبانم نوری، و در گوشم نوری، و در چشمم نوری و از پشتم نوری، و از جلوم نوری و از بالایم نوری و از پائینم نوری، الهی، به من نوری عطا بفرما».

3-   با آرامش و وقار رفتن، پیامبر -صلى الله علیه وسلم- می‌فرماید: «هر گاه اقامه نماز را شنیدید در حال آرامش و وقار بسوی نماز بروید».

4-   پیاده به مسجد رفتن، فقها تصریح کرده‌اند که آهسته‌آهسته گام برداشتن و عجله نکردن در هنگام رفتن به مسجد سنت محمد -صلى الله علیه وسلم- می باشد، تا اینکه نیکیهای آن شخص زیادتر شود. و آنها به نصوص شرعی که درباره بسیار گام برداشت بسوی مسجد است، استناد نموده‌اند.

رسول خدا -صلى الله علیه وسلم- فرمود: «آیا شما را راهنمائی نکنم به چیزی که توسط آن خداوند گناهان را پاک می‌کند و مقام و درجات را بالا می‌برد؟» صحابه عرض کردند: بله ای رسول خدا، فرمود: «گامهای بسیار برداشتن بسوی مساجد ...». (رواه مسلم).

5-   دعای هنگام وارد شدن به مسجد: «بِسْمِ اللهِ وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى رَسُوْلِ اللهِ. اللَّهُمَّ افْتَحْ لِیْ أَبْوَابَ رَحْمَتِکَ». «الهی، دروازه رحمتت را برایم بگشا».

سنتهای اذان

چنانچه امام ابن قیم در کتاب زاد المعاد ذکر نموده است مجموعه پنج تا هستند:

1- شنونده اذان مانند مؤذن بگوید، مگر در «حَیَّ عَلَى الصَّلاةِ، وَحَیَّ عَلَى الفَلاَحِ»، که باید بگوید: «لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إلاَّ بِاللهِ». (رواه البخاری ومسلم).

نتیجه این سنت این است که: بهشت برین برایت حاصل می‌شود. چنانکه در حدیث صحیح مسلم آمده است.

2- شنونده اذان (بعد از ختم آن) بگوید: «وَأَنَا أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ، رَضِیْتُ بِاللهِ رَباًّ، وَبِمُحَمَّدٍ رَسُوْلاً، وَبِالإِسْلاَمِ دِیْناً» «و من نیز گواهی می‌دهم نیست معبودی بحق بجز خدای یکتا و همانا محمد فرستاده خدا است و به پروردگاری خداوند و به دین اسلام و پیامبری محمد راضی شدم».

نتیجه این سنت این است که: گناهان آمرزیده می‌شود چنانکه در همان حدیث مذکور است.

3- بعد از تمام شدن اذان و جواب دادن، بر پیامبر -صلى الله علیه وسلم- درود بفرست، و کامل‌ترین آن درود ابراهیمی است.

دلیل آن فرمایش پیامبر -صلى الله علیه وسلم-: «هر گاه صدای مؤذن را شنیدید پس مانند مؤذن بگوئید، سپس بر من درود بفرستید، زیرا هر کس که بر من یک درود بفرستند، خداوند بر او ده درود می‌فرستد». (رواه مسلم).

معنای درود خداوند بر بنده: خداوند او را در ملای اعلی (نزد فرشتگان) بخوبی یاد می‌کند.

درود ابراهیمی چنین است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، کَمَا صَلَّیْتَ عَلَى إِبْرَاهِیْمَ وَعَلى آلِ إِبْرَاهِیْمَ، إِنَّکَ حَمِیْدٌ مَجِیْدٌ، اللَّهُمَّ بَارِکْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، کَمَا بَارَکْتَ عَلَى إِبْرَاهِیْمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِیْمَ، إِنَّکَ حَمِیْدٌ مَجِیْدٌ». (رواه البخاری).

4- بعد از درود چنین بگوید: «اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلاَةِ القَائِمَةِ، آتِ مُحَمَّداً الْوَسِیْلَةَ وَالْفَضِیْلَةَ، وَابْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوْداً الَّذِیْ وَعَدْتَهُ». «الهی، ای صاحب این دعوت کامل و نمازی که بر پا می‌شود به محمد وسیله و فضلیت عطا بفرما، و آن مقام نیکوئی که به او وعده داده‌‌ای به او بده». (رواه البخاری).

فایده این دعا: کسی که این دعا را بخواند شفاعت پیامبر -صلى الله علیه وسلم- برایش روا می‌گردد.

5- بعد از آن برای خودش دعا بکند، و از فضل و کرم خدا طلب نماید زیرا که دعایش استجاب می‌شود. بدلیل فرمایش رسول خدا -صلى الله علیه وسلم-: «همچنان که مؤذنها می‌گویند بگو، پس هر گاه تمام کردی از خدا سؤال کن که به تو داده می‌شود». (رواه أبو داود وحسنه الحافظ ابن حجر وصححه ابن حبان).