اخلاص یکی از اعمال دل است، حتی در رأس کارهای قلبی قرار دارد و هیچ عملی بدون آن تکمیل نمی گردد، زیرا اساس پذیرش اعمال به این عبادت قلبی بستگی دارد و اخلاص به منزلهی رازی است که فقط خداوند متعال از آن مطلع است: {قُلْ إِن تُخْفُواْ مَا فِی صُدُورِکُمْ أَوْ تُبْدُوهُ یَعْلَمْهُ اللّهُ} «بگو اگر آنچه در سینههای شماست نهان دارید یا آشکارش کنید الله آن را میداند» [آل عمران: ۲۹]
اگر خواستیم به نوعی دیگر اخلاص را بشناسیم، معنای اخلاص آن است که تنها انگیزهی تو از انجام کارها در جهان هستی، رضایت پروردگار باشد.
إخلاص، حقیقتِ دین و اصلِ اساسی دعوت پیامبران و فرستادگان الهی است، چنان که خداوند میفرماید:
{وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ} «در حالی که دستوری دریافت نکرده بودند جز این که با کمال خلوص به آیین توحید خدا را پرستش کنند». [بینه: ۵]
همچنین میفرماید: {أَلَا لِلَّهِ الدِّینُ الْخَالِصُ} «هان! بدانید که دین خالص از آن خداست».[زمر: ٣]
جوهر عبادت و جان مایهی آن همان اخلاص است، ابن حزم (رحمه الله) میگوید: «نیت، راز بندگی و پرستش است و برای کردارها به منزلهی جان برای کالبد است،